İki Zafer Hatırası, İki İnsan:
Norokos ve İsmail

Aysel Yıldız

Ulah kökenli olduğunu tahmin ettiğimiz ve “şanslı” anlamına gelen Norokos/Nerokos’la ilk defa 1788 Özi kuşatması sırasında karşılaşıyoruz. Bu kuşatmaya katılan Prens Charles-Antoine de Ligne (ö. 1792), Rusların kaleyi ele geçirdiği sırada “yangın, yağma ve korkunç bir katliamın” ortasında kalan dört beş yaşlarındaki bir çocuğu farkeder. İyi giyimli olan ve lüks bir evin girişinde duran bu çocuğun “yürek parçalayan çığlıklarına” kayıtsız kalamayıp onu Türk esirlerinin yanına güvenli bir yere götürür.  Adının Norokos olduğunu ve annesiyle bakıcısının katledildiğini öğrenir. İsmail ise 1790 İsmail kuşatmasında esir edilir.

Savaş bittikten sonra de Ligne, Norokos ve İsmail’i ismini tespit edemediğimiz başka birkaç esir ve on iki kişilik bir Türk müzisyen ekibiyle Viyana’ya götürür. Norokos’u evlat edinir. İsmail muhasarasında kendisine hediye edilen bir esire, kasabanın adına istinaden İsmail adını verir. Bu “esmer yaşlı” İsmail, hem çok sevdiği Norokos’un bakımını üstlenir hem de ailenin seyisliği yapar. Prens vefat ettiğinde, savaş sırasında kullandığı bir Türk kılıcı da dahil olmak üzere mirasının bir kısmını Norokos’a bırakır. Bundan sonraki hayayıtla ilgili fazla malumat bulamadığımız Norokos bir rivayete göre subay olur. İsmail öldüğünde ise, kendisiyle bir şekilde bağlantısı olan Fransız diplomat Marquis de Bonnay (ö. 1825), mezartaşına şunu yazdırır:

Prens Charles-Antoine de Ligne (ö. 1792)

Nur içinde yat iyi İsmail,

Efendin tarafından yasın tutulacak

Belki seni teselli eder

İsrail kızlarıyla.

Kaynaklar:

Jean François Soubiran, Biographie de feu son altesse le Prince Charles de Ligne, Colonel du Corps de Genie aux Armes de sa Majeste l’Empereur et Roi (Dresden: 1807), s. 16;

Lucien Perey (ed.), Memoirs of the Princesse de Ligne, Laura Ensor (trans.), 2 cilt., I, s. 201;

P. Gilbert, The Prince de Ligne, A Gay Marshal of the Old Regime, Joseph McCabe (çev.), s. 206;

Prince Charles-Joseph de Ligne, Correspondances Russes, S. Stroev ve J. Vercruysse (haz.) (Paris: 2022), s. 570.

Anahtar Kelimeler:

Prince de Ligne, İsmail Kuşatması, Esir Norokos, İsmail